Programmabegroting 2020-2023

Met Lef & Durf richting de Toekomst

1.1 Met Lef & Durf richting de Toekomst

Voor u ligt de programmabegroting 2020, inclusief een sluitende meerjarenbegroting tot en met 2023. Via deze begroting geven we u een diepere inkijk in de weg die we de komende jaren in en met Helmond willen bewandelen. We nemen u mee in de uitdagingen waarvoor we staan en de resultaten die we - samen met inwoners, ondernemers, maatschappelijke organisaties en andere partners - willen boeken. Alle plannen, projecten, programma’s en initiatieven die u in deze programmabegroting terugvindt, zijn gestoeld op een concrete visie. Onze visie op de toekomst van Helmond.


Als college streven we ernaar Helmond te verduurzamen. Natuurlijk, door in te spelen op dé uitdaging van deze tijd rondom de energietransitie en klimaatadaptatie. Zonder andere groepen uit het oog te verliezen, genieten de komende generaties onze specifieke aandacht. Zij zijn de toekomst. Sterker nog: zij maken de toekomst. Duurzaamheid en leefbaarheid zijn voor ons twee kanten van dezelfde medaille. Of het nu om de inrichting van ons centrum gaat, de manier waarop nieuwe woningen worden gebouwd of de wijze waarop we ons in de toekomst bewegen: verduurzaming staat hierin centraal, waarmee we elke dag weer werken aan het verbeteren van de leefbaarheid voor onze inwoners en bezoekers.

Die leefbaarheid is een sleutelbegrip in de wijze waarop we kijken naar onze wijken. Die vormt een belangrijk aspect in de verkeersvisie die in 2020 zal worden vastgesteld. We leven in een periode van economische groei en van nieuwe mogelijkheden. Wij vinden het belangrijk dat iedereen hiervan kan profiteren. Dat vooruitgang niet alleen iets voor de bovenste laag in de samenleving is, maar ook voor de zogenaamde middengroepen. Daarnaast maken wij ons er hard voor dat mensen met een geestelijke of fysieke beperking en/of zij met een kleinere portemonnee ook volwaardig mee kunnen doen. Via maatwerk richten wij ons op deze groepen, en geven we de zorg, begeleiding en aandacht aan hen die dat hard nodig hebben. Maar bovenal proberen we deze mensen in positie te brengen om steeds vaker ook echt te kunnen participeren. Dit doen we met ziel en zakelijkheid. De mens staat centraal, maar de ondersteuning moet wel betaalbaar blijven.

Wat we ook doen, we trekken samen op met onze partners in de stad. Bijvoorbeeld met het bedrijfsleven. Samen met hen willen we de economie van Helmond toekomstbestendig maken en inrichten voor de komende decennia. We ontwikkelen werklocaties, waarbij we ons rond bedrijventerreinen vooral richten op schone, innovatieve bedrijven, die klaar zijn voor de toekomst. We werken aan een verbeterde bereikbaarheid, zonder daarbij de leefbaarheid in onze wijken te vergeten. En het Helmondse centrum ontwikkelt zich tot een steeds aantrekkelijker gebied. Waarin wonen, werken en winkelen steeds beter hand in hand gaan. Een belangrijk maar kritiek aandachtspunt op economisch vlak is de arbeidsmarkt. Talent is schaars in onze regio, bedrijven schreeuwen om goed personeel. Tegelijkertijd biedt de economie geen zekerheden. Daarom investeren we, samen met ondernemers (vooral het MKB) en onderwijs, in een arbeidsmarkt die nu maar ook straks voldoet.

We zetten, kortom, in op een duurzaam, sociaal en economisch vitaal Helmond. Op al deze vlakken heeft u in ons coalitieakkoord ‘Helmond. Stad in Beweging.’ kunnen lezen via welke route we Helmond daadwerkelijk in beweging willen houden. Inmiddels zijn we anderhalf jaar op weg en zien we het resultaat van onze inspanningen. In vrijwel elk gedeelte van de stad zijn (nieuwe) locaties in ontwikkeling: het aantal bouwkranen groeit met de maand. De zorg en ondersteuning voor inwoners organiseren we dichterbij, op maat en in overleg met de mensen die we willen bedienen. Met volle overgave werken we aan de vergroening en aan het verbeteren van de gezondheid in wijken die op dat gebied een achterstand hebben in te halen. En economisch zien we nog altijd groei, zowel in het aantal banen als in het aantal bedrijven dat zich in Helmond vestigt. Daarbij blijven de sectoren Automotive, Food en de Slimme Maakindustrie belangrijke blikvangers voor onze stad.

Onze visie komt terug in majeure projecten
Veel van onze speerpunten komen terug in een aantal grote projecten. Projecten die bijdragen aan de toekomst, het perspectief én de uitstraling van onze stad.

  • De Multifunctionele Sport- en Beleefcampus (MFSA) De Braak is hiervan een belangrijk voorbeeld. Op het eerste oog een stadion, maar in de praktijk zoveel meer. Op De Braak gaan gezondheid, onderwijs, sport en duurzaamheid straks hand in hand en bovendien wordt met deze ontwikkeling een boost gegeven aan de ontwikkeling van de omliggende wijken. Vanwege innovatieve sport- en gezondheidsconcepten zullen ook inwoners uit gemeenten om ons heen van deze nieuwe parel profiteren. Na het aanleggen van de eerste velden zal in 2020 de eerste echte bouwfase ingaan, met de aanleg van het Dr. Knippenbergcollege.
  • Ook in Brainport Smart District (BSD) combineren we alle aspecten die een samenleving voor ons succesvol maken, zoals inclusiviteit, gezondheid en duurzaamheid. Het aantal partijen waarmee we deze wijk en daarmee het wonen van de toekomst inrichten neemt nog altijd toe. In BSD worden nieuwe technologieën uitgeprobeerd en ontwikkeld. En het mooie is dat wij zo min mogelijk bepalen: inwoners zijn (mede) zelf verantwoordelijk voor de invulling van de wijk. Het komend jaar zullen de fysieke contouren van de weg verder zichtbaar worden gemaakt.
  • Zoals de digitalisering in BSD een belangrijke driver wordt, geldt dat ook in de rest van Helmond. Als gemeente zijn we begonnen met de aanleg van een stadsbreed glasvezelnetwerk, wat in 2020 verder wordt uitgerold. Dit, gekoppeld aan geavanceerde applicaties zorgt ervoor dat Helmond op het gebied van zorg, educatie en veiligheid écht het verschil kan gaan maken.
  • Tot slot verwachten we een stimulerend effect van het nog te bouwen Huis van de Stad, waarvoor in 2020 een definitief ontwerp moet worden gekozen. Door diverse locaties van de gemeente budgetneutraal op één plek samen te brengen ontstaat een eigentijdse, moderne, meer slagvaardige gemeente. Zo kunnen we onze ambities beter realiseren. Goed voor inwoners, goed voor onze partners en ook goed voor onze eigen ambtenaren.

Nieuwe opgaven, nieuwe oplossingen
Naast deze toonaangevende projecten zijn we de afgelopen maanden geconfronteerd met enkele wezenlijke uitdagingen. Dit zijn onvoorziene ontwikkelingen die om een adequaat antwoord vragen, dan wel relatief nieuwe ontwikkelingen die we als een kans zien om onze visie verder vorm te geven.

  • Tot de eerste categorie behoren de financiële ontwikkelingen rondom de uitvoering van de Participatiewet. Voornamelijk door teruglopende BUIG-middelen vanuit de Rijksoverheid zijn we als gemeente genoodzaakt om een deel van de begrote tekorten door Senzer over te nemen. Dit doen we. Immers, alleen dan kan deze organisatie (waarvan we samen met zes andere gemeenten aandeelhouder zijn) op een verantwoorde en beoogde wijze invulling blijven geven aan onze visie op de Participatiewet.
  • Ook de tekorten binnen het Integraal Huisvestingsplan (IHP) voor onderwijsinstellingen vragen om een adequate reactie. Als college staan wij voor een stad waarin kinderen goed kunnen opgroeien en de educatie krijgen die zij nodig hebben. Dit valt niet los te zien van het belang van goede, toekomstbestendige onderwijslocaties. Het vlot trekken van het IHP, wat we in overleg doen met de schoolbestuurders, is daarvoor van eminent belang, daarom lossen wij dit op.
  • Voor de toekomst van Helmond is ons voorzieningenniveau eveneens bepalend. Of het nu om de ontwikkeling van onze eigen inwoners gaat of het aantrekken van talentvol personeel: veel hangt samen met wat we als stad kunnen bieden, bijvoorbeeld op cultureel gebied. Na eerder extra geld te hebben uitgetrokken voor het evenementenaanbod, investeren we nu extra in overige culturele voorzieningen. Hiermee jagen we nieuwe ontwikkelingen in de stad aan.
  • Zoals genoemd: het is de digitale snelweg die naar de toekomst leidt. De aanleg van het glasvezelnetwerk is een eerste stap, maar om dat straks echt optimaal te kunnen benutten is het van belang te investeren en participeren in nieuwe ontwikkelingen. Daarbij valt te denken aan een dataplatform en aan applicaties voor speciale diensten. De ‘Smart City’ heeft betrekking op veel van onze centrale speerpunten, zoals het sociaal domein, de centrumontwikkeling en de duurzaamheidsopgave. Thema’s die in de ene wijk worden getest kunnen na een succesvolle pilot ook bijdragen aan de sociale ontwikkeling elders in de stad.

In onze ogen zijn bovenstaande opgaves heel belangrijk om Helmond solide, modern en toekomstgericht te houden of te maken. Vandaar dat we in deze meerjarenbegroting geld uittrekken om óf een financiële uitdaging op te lossen (in de voorbeelden van de Participatiewet en het IHP) óf extra te investeren in onze voorzieningen (zoals cultuur en de digitalisering).

Ambitieus en realistisch
Naast ambitieus zijn we ook realistisch. Ontwikkelingen om ons heen nopen ons als gemeente om behoedzaam te opereren. Een verantwoord, solide financieel beleid is en blijft ons uitgangspunt. Dat betekent dat we rekening houden met de veranderingen in het economisch tij en onzekerheden waarmee we de komende jaren zullen worden geconfronteerd. Concreet voorbeeld waar we hoe dan ook mee te maken krijgen zijn de oplopende bouwkosten. Hoewel de laatste indexcijfers aantonen dat de stijging hiervan inmiddels afvlakt, worden we als gemeente geconfronteerd met meerkosten die we bij de start van sommige projecten niet konden incalculeren. Hiervoor hebben we de komende jaren speelruimte nodig, waarvan we de benodigde grootte nu nog niet kunnen inschatten. Ook de hoogte van de middelen die we in de (nabije) toekomst vanuit de Rijksoverheid ontvangen en ontwikkelingen binnen het Sociaal Domein vragen om flexibiliteit. Dat is deze zomer wel gebleken met de afnemende BUIG-middelen. Tot slot is Helmond onderdeel van een veel bredere context. De wereldeconomie fluctueert en is gevoelig voor mondiale ontwikkelingen. Golven daar zijn ook in onze stad voelbaar.
Het zijn deze onzekerheden waarom we ook creatief moeten zijn. Onze positie als tweede stad van de Brainport regio brengt veel kansen met zich mee. Zeker op domeinen als (Slimme) Mobiliteit en Food spelen we een hoofdrol, en binnen de thema’s in de Regiodeal en de Nationale Actieagenda is Helmond goed vertegenwoordigd. Dit verstevigt ons vestigingsklimaat en ons voorzieningenniveau. Tegelijkertijd schept het ook verplichtingen. Als stad willen we blijven doorgroeien, onze ambities zijn niet begrensd. Echter: het moet ook kunnen. Zowel qua ambtelijke organisatie als qua financiële middelen is het daarom belangrijk om inventief en creatief te zijn. Om nieuwe paden te bewandelen. Om kansen te zien waar sommige anderen niet durven. Vanuit die gedachte richten we ons de komende tijd op nieuwe vormen van verdienvermogen. Op constructies die misschien minder voor de hand liggen, maar wel nieuwe kansen bieden. En op het nog scherper voor het voetlicht brengen waar we in onze stad van 92.000 inwoners goed in zijn. Natuurlijk altijd met behoud van onze democratische legitimiteit en uitgaande van verantwoord bestuur. Maar wel altijd met als doel om Helmond verder te helpen. Via lef en durf is Helmond de afgelopen decennia in beweging gekomen. Vanuit die eigenschappen willen we ook de komende tijden het verschil (blijven) maken.

Behandelprocedure
De bestuurlijke behandelprocedure van de Programmabegroting 2020-2023 is als volgt:

  • College van Burgemeester en wethouders   16 september 2019;
  • Hooravond + technische vragen         29 & 30 oktober 2019;
  • Raad                  5 november 2019.

Autorisatie en opzet begroting
Met deze begroting autoriseert de raad het college op programmaniveau om uitgaven te doen. Dit geldt voor het totale begrotingsbudget per programma, het investeringsbudget per programma en de bijbehorende mutaties over reserves. Het college is daarmee bevoegd uitvoering te geven aan de doelstellingen van het betreffende programma. Voorwaarde daarbij is dat het college bij de besteding van de budgetten binnen de grenzen van de geautoriseerde budgetten blijft. Binnen deze grenzen is het college bevoegd om de wijze van besteding van een programmabudget aan te passen (uiteraard wel met inachtneming van de te bereiken resultaten van het betreffende programma). Bij de jaarverantwoording legt het college verantwoording af aan de raad over de uitvoering (zijnde de besteding van de budgetten en de bereikte resultaten) van het betreffende programma. Tussentijds wordt hierover gerapporteerd door middel van bestuursrapportages (Beraps). De Programmabegroting voldoet aan het Besluit begroting en verantwoording (hierna BBV).

Portefeuilleverdeling

Burgemeester Elly Blanksma
Openbare Orde & Veiligheid, Integriteit, Bestuurs- Juridische Zaken en Kabinet & Protocol.

Wethouder Erik de Vries
Sociale Zaken (inclusief Participatiewet), Armoedebeleid, Stedelijk Beheer (inclusief riolering),
Natuur en Water
Projectwethouder Centrumontwikkeling (inclusief kermis en markt)

Wethouder Jos van Bree
Economische Zaken en Innovatie (inclusief Brainport, Automotive, Food Tech), Arbeidsmarkt, Financiën (inclusief inkoop), Grondzaken, Burgerzaken en Digitalisering (ICT)
Projectwethouder Glasvezelnetwerk

Wethouder Antoinette Maas
Duurzaamheid (inclusief energie en milieu), Mobiliteit (inclusief parkeren), Cultuur (inclusief evenementen), Communicatie (inclusief stadsmarketing) en Toerisme & Recreatie
Projectwethouder Energietransitie

Wethouder Harrie van Dijk
Zorg en Welzijn (inclusief Wet maatschappelijke ondersteuning), Ouderen, Wijken (incl. wijkgericht werken, wijkaccommodaties), Sport en Personeel & Organisatie
Projectwethouder Sport en (be)Leefcampus De Braak

Wethouder Gaby van den Waardenburg
Stedelijke Ontwikkeling, Ruimte, Wonen, Arbeidsmigranten, Vergunningen & Handhaving,
Vastgoed, Afval en Regionale Samenwerking & Public Affairs
Projectwethouder Omgevingswet

Wethouder Cathalijne Dortmans
Jeugd (inclusief jeugdhulp, kindvriendelijke stad en actieplan jongeren), Onderwijs,
Gezondheid, Diversiteit & Inburgering en Global Goals
Projectwethouder Brainport Smart District

ga terug